Eerder geplaatst op Vers Beton.
Het borrelt in het Maritiem District. Met als belangrijkste aanleiding de fusie tussen het Maritiem Museum en het Havenmuseum, wordt er momenteel volop nagedacht over de toekomst van dit stadskwartier. Maar er bruist ook een flink aantal andere initiatieven. Tim de Bruijn nam poolshoogte in dit gebied rondom het Wijnhaveneiland.
Schakel tussen stad en haven
Er is de afgelopen jaren al veel veranderd in het Maritiem District, dat opgebouwd is uit de Leuvehaven, Wijnhaven, Scheepmakershaven, Oude Haven en omgeving. Als gevolg van een slim masterplan van KCAP voor het Wijnhavengebied zijn er veel woontorens gebouwd, goed voor enkele duizenden nieuwe inwoners. Hierdoor is het nu meer een stadswijk geworden waar het Wijnhaveneiland vijftien jaar geleden nog een soort bedrijventerrein midden in de stad was. Er zitten ook nog altijd veel kantoren in het gebied en verder is er een sterke onderwijsfunctie. De Willem de Kooning Academie (WdkA) en een aantal andere opleidingen van de Hogeschool Rotterdam zitten met zo’n 5000 studenten in het gebied. In totaal werken en wonen er bijna 15.000 mensen.
Bovendien ligt het Maritiem District gunstig tussen verschillende andere binnenstadskwartieren in. Het Scheepvaartkwartier, het Lijnbaankwartier, het Witte de Withkwartier en het Laurenskwartier liggen om de hoek. Vooral de laatste twee zijn de afgelopen jaren met flink stijgende bezoekersaantallen erg in opkomst. Het Maritiem District ligt precies op de route van Museumpark en Witte de Withstraat enerzijds en Laurenskwartier en Oude Haven anderzijds, maar op het stuk langs de Wijnhaven is nu weinig te beleven. Van noord naar zuid is het kwartier de schakel tussen het winkelhart van de stad en de toeristische hotspots rond de Erasmusbrug, maar daar wordt nu nog niet genoeg van geprofiteerd.
Havens in de binnenstad, stad in de binnenhavens
Op initiatief van instellingen, ondernemers, bedrijven en bewoners in het gebied is er het afgelopen jaar een gezamenlijke ambitie opgesteld voor de toekomst van het Maritiem District. Dit bijzondere initiatief uit het gebied zelf geeft aan dat mensen binding hebben met het gebied waarin ze wonen of werken. Er zijn afgelopen maanden verschillende brainstormsessies en bijeenkomsten geweest waar vaak ook externe partijen en de Gemeente Rotterdam bij aanwezig waren. Daarmee zijn ideeën verzameld en is onderzocht wat de mogelijkheden, wensen en kansen zijn voor het gebied.
Een impuls voor het Maritiem District kan daarbij gelijk oplopen met de ambities zoals die door de Gemeente Rotterdam zelf zijn geformuleerd in de nota Binnenstad als City Lounge en de Stadsvisie. Een gastvrije buitenruimte, meer inwoners in het centrum en een beter vestigingsklimaat voor bewoners en bedrijven zijn daarin kerndoelen waaraan een succesvol Maritiem District zou kunnen bijdragen. Uiteindelijk hebben de belanghebbenden de ambitie geformuleerd dat het Maritiem District de plek wordt “waar de stad en de haven elkaar ontmoeten: havens in de binnenstad, stad in de binnenhavens.”
Maritieme uitstraling
Nu het buitenmuseum (voorheen Havenmuseum) en binnenmuseum (Maritiem Museum) gefuseerd zijn tot het Maritiem Museum, is men daar druk aan het nadenken over hoe men zich in de toekomst wil profileren. Uiteraard is de verschijningsvorm van het Maritiem Museum zeer bepalend voor de uitstraling van het Maritiem District. Het museum wil meer gaan doen met de prachtige locatie dan nu het geval is. Het binnenmuseum heeft Professor Plons als drijvende kracht. Het buitenmuseum heeft zo’n grote trekker nu (nog) niet. Misschien dat een attractie als Kids Marina daar naartoe zou kunnen verhuizen? Het museum is nu te statisch. Er moet meer beweging komen en bij elk bezoek moet er weer wat nieuws te zien of te beleven zijn. Die wens leeft bij het museum, maar ook bij omwonenden.
Een groot discussiepunt bij het museum zijn de paviljoens die nu tussen de Leuvehaven en de Schiedamsedijk staan. De paviljoens blokkeren de verbinding tussen de Schiedamsedijk en de haven, zowel gevoelsmatig als fysiek. Bouwkundig zijn ze op en de vraag is nu of ze gesloopt moeten worden of grondig gerenoveerd. Voor de relatie van het buitenmuseum met de stad zou het goed zijn als ze zouden verdwijnen. Dit zou ook mogelijkheden bieden voor een veel vriendelijkere inrichting van de Schiedamsedijk zelf. De vraag is waar de functies die nu in de paviljoens zitten dan een plek kunnen krijgen. Misschien in de deels leegstaande plinten onder de woningen aan de Schiedamsedijk? Hier zal in ieder geval op relatief korte termijn een besluit over genomen moeten worden dat grote invloed heeft en kansen biedt voor de toekomstige invulling van de Schiedamsedijk en de kades.
Dynamiek
Behalve de dynamiek bij het museum zijn er veel andere concrete initiatieven. Zo wil de WdkA heel graag een restaurant en/of expositieruimte aan de straat maken, om de relatie met de Wijnhaven te versterken. TomDavid Architecten heeft hiervoor een plan gemaakt. Een publieke functie op die plek kan een katalysator zijn om de plinten langs de Wijnhaven tot leven te wekken. Binnen enkele weken moet duidelijk worden of de Hogeschool Rotterdam hier budget voor kan of wil vrij maken. De belanghebbenden zijn in ieder geval heel enthousiast over het idee. Ook het FabLab op de hoek Wijnhaven/Posthoornstraat, waar je bijvoorbeeld 3D-prints kan maken van eigen ontwerpen, kan veel meer uitstraling krijgen. Ze willen graag een eigen entree, om de toegang laagdrempeliger te maken, maar ook dit plan is afhankelijk van de medewerking van de Hogeschool Rotterdam.
Daarnaast passeerde in de workshops ook een concreet plan voor een ‘Diner Wheel’ aan de Leuvehaven de revue. Een reuzenrad om in te eten dus, wat een flinke publiekstrekker zou kunnen zijn. Tijdens de workshops was er echter ook twijfel of zo’n rad wel past binnen de maritieme uitstraling van het gebied. Worden de havenkranen van het buitenmuseum straks niet gevoelsmatig weggedrukt door zo’n groot reuzenrad? De belanghebbenden waren het er dan ook over eens om eerst de plannen van het vernieuwde Maritiem Museum af te wachten alvorens hier een besluit over te nemen.
Behalve meer leven op de kades is er ook een breed gedragen wens voor meer activiteit op het water. In dat kader zijn er concrete plannen voor een jachthaven en een sloepenhaven: de Red Apple Marina. De Stichting Erfgoedhavens, die de havens beheert, is één van initiatiefnemers en is van plan dit op korte termijn te gaan realiseren. Mogelijk komen er aanlegplaatsen voor passanten in het gebied, maar er zijn bijvoorbeeld ook mogelijkheden voor verhuur van waterfietsen, roeiboten, sloepen of picknickboten. De buurt zou bovendien graag meer watertaxi’s zien in het gebied, zo mogelijk met extra halteplaatsen.
Kantelpunt
Rotterdammers hoeven ineens niet meer aan buitenstaanders uit te leggen waarom ze toch zo verknocht zijn aan deze stadEr zit zogenaamd ‘momentum’ in de stad. Rotterdam lijkt de wind mee te hebben met onder andere de oplevering van enkele grote iconen en een flinke kwaliteitsslag in de buitenruimte. Het aantal bezoekers van de stad groeit explosief en Rotterdammers hoeven ineens niet meer aan buitenstaanders uit te leggen waarom ze toch zo verknocht zijn aan deze stad. In het Maritiem District heerst daarom de overtuiging dat nu het moment is om ook in dit gebied door te pakken.
Want terwijl het in omliggende buurten steeds levendiger wordt, geldt dat zeker nog niet voor het Maritiem District. Het Maritiem Museum is zoekende, plinten staan leeg of zijn naar binnen gekeerd, en sterk verouderde kantoorpanden wachten in treurige leegstand op nieuwe woontorenplannen. Ook de vele nieuwe woningen in het gebied hebben nog niet in veel meer levendigheid geresulteerd. Wie vandaag de dag bijvoorbeeld over de Zwartehondstraat loopt, kan niet anders dan intens verdrietig worden, of anders heel bang.
Het is een lang gekoesterde wens van de gemeente om het havengevoel tastbaarder te maken in de binnenstad. Nu is de kans er om dat in het Maritiem District ook echt voor elkaar te krijgen. De concrete plannen liggen er en er is veel dynamiek in de omgeving. Maar voorlopig bestaan de plannen alleen nog maar op papier en staan de plinten van de eind vorig jaar opgeleverde woontoren 100HOOG gewoon nog leeg. Kortom: werk aan de winkel!
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door AIR, het architectuurcentrum Rotterdam.